۴۸ سال تهران-دمشق، اتحاد ایدئولوژیک یا استراتژیک/ ضرورت ایجاد پیوند‌های عمیق و دائم بین دو کشور
تاریخ انتشار: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۶۶۳۴۴
ارتباط نزدیک سوریه با جمهوری اسلامی ایران در شرایطی صورت گرفت که این دو کشور در حوزه‌های ایدئولوژیک و الگوی حکومت‌داری، دارای اختلافات مبنایی زیادی بودند. به عنوان مثال، دولت سوریه دارای نظام سیاسی سکولار و سوسیالیستی و جمهوری اسلامی ایران داعیه‌دار الگوی حکومت دینی و نظام سیاسی اسلامی بوده است.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، پیشینه مناسبات ایران و نظام حاکم بر سوریه را می‌توان از سال 1946 و استقلال کشور سوریه مورد پی گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ارتباط نزدیک سوریه با جمهوری اسلامی ایران در شرایطی صورت گرفت که این دو کشور در حوزه‌های ایدئولوژیک و الگوی حکومت‌داری، دارای اختلافات مبنایی زیادی بودند. به عنوان مثال، دولت سوریه دارای نظام سیاسی سکولار و سوسیالیستی و جمهوری اسلامی ایران داعیه‌دار الگوی حکومت دینی و نظام سیاسی اسلامی بوده است. قومیت‌گرایی افراطی و تاکید بر «هویت عربی» در قوانین دولت سوریه و امت‌گرایی و تأکید بر «هویت اسلامی» در قوانین جمهوری اسلامی از جمله تفاوت‌های مبنایی دیگری است که می‌توان از آن نام برد.
باوجود این عوامل، تا به امروز دو دولت قادر به حفظ و تقویت روابط فی‌مابین بودند و در برهه‌های حساس، هم‌گرایی و همکاری‌های مهمی بین دو کشور ایجاد شده است که از جمله می‌توان به تبادلات اطلاعاتی و تعاملات نظامی و تسلیحاتی در ایام جنگ ایران و عراق، همکاری‌های دولت سوریه با جبهه مقاومت علیه اسرائیل، حمایت جمهوری اسلامی ایران از حکومت سوریه در موضوع بحران داعش، ایستادگی‌های دیپلماتیک سوریه در مقابل جبهه غرب، امدادرسانی به زلزله‌زدگان و... اشاره کرد.
اما مواردی هم در طی 48 سال روابط دو کشور دیده شده است که بیانگر بعضی تفاوت دیدگاه‌های عمیق بین طرفین است، به عنوان مثال می‌توان به نقش سوریه در پیمان طائف و یا کنفرانس مادرید و مواردی از این دست اشاره کرد. این تفاوت‌ها نشانه‌ای بر تکامل پیدا نکردن سطح روابط جمهوری اسلامی با حکومت سوریه است.
اگر چه پس از شروع ناآرامی‌ها در سوریه و نقش‌آفرینی پررنگ ایران در حل این بحران، در سطح بین الملل پیش‌بینی‌هایی از اتحاد و پیوند عمیق بین ایران و سوریه بعد از پایان بحران صورت گرفت، اما موارد مذکور در باب تفاوت‌های مبنایی دو کشور و همچنین عملکرد دولت سوریه طی سال‌های پس از جنگ، بیانگر این است که تصمیمات دولت سوریه بر مبنای منافع بین المللی و امنیت ملی خود بوده است.
نگاهی عمیق‌تر به تاریخ روابط دوکشور نشان می‌دهد که اتحاد بین دو کشور بیشتر از جنبه منافع و یا دشمن مشترک بوده است. عوامل هم‌گرایی دو کشور پس از انقلاب اسلامی اغلب عوامل تهدیدزا برای طرفین مانند عراقِ زمان صدام، رژیم صهیونیستی، ترکیه، داعش، ائتلاف غربی و مواردی از این دست بوده و دولت سوریه برخلاف جمهوری اسلامی، نگاهی ایدئولوژیک و هویتی به این رابطه نداشته است.
این نکته قابل تامل وجود دارد که عرصه‌هایی مانند لبنان و حتی فلسطین که امروزه به عنوان نقطه اشتراک دو کشور درآمده‌اند، از زاویه نگاه دمشق در صورت تغییر شرایط منطقه می‌تواند به زمینه رقابت تبدیل شود و حتی در صورت تغییر شرایط حتی سطوحی از منازعه را در این رابطه می‌توان پیش‌بینی نمود.
به طور کلی باید این موضوع را در نظر گرفت که از جهت مبنای فکری، نظام سکولار حزب بعث حاکم بر سوریه با تاکید بر هویت عربی و امت عرب شکل گرفته است و دقیقاً نقطه مقابل نگاه جمهوری اسلامی به شمار می‌رود که همین موضوع وجه تمایز بارزی بین دو کشور است. شاید بتوان تنها تناسب و قرابت تهران با دمشق را در داشتن سمپات‌های حداقلی بین علویان و پایگاه‌های بسیار کوچک شیعیان برشمرد که در مقابل اکثریت جامعه سوری ناچیز به شمار می‌رود.
این موضوع که از یک طرف، عوامل پیونددهنده بین دو کشور، سست و غیر قابل اتکا و از طرفی دیگر نقاط افتراق غیر قابل انکار و چشم‌پوشی است، بی‌تردید ضرورت تأمل بیشتر در راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی در منطقه و هوشمندی بیشتر در تعامل با حکومت دمشق را گوشزد می‌کند.
پس از پایان بحران سوریه، این کشور با توجه به منابع فراوان و بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری، فرصتی جذاب برای ایجاد منافع مشترک جدید با بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مختلف است و ممکن است دشمن‌های قدیم سوریه تبدیل به دوست‌های جدید این کشور شوند. دولت سوریه هرچقدر هم که بخواهد پایبند هم‌پیمان 48 ساله خود باشد، ممکن است با پیشنهاد‌های کشور‌های مختلف، به تغییر در سیاست‌های خود بیندیشد و تجربه نشان داده است که این کشور، اوضاع داخلی و منافع ملی خود را در اولویت قرار می‌دهد.
تمامی این موارد بر این نکته تأکید می‌کند که اگر جمهوری اسلامی ایران اراده دارد، سوریه را به عنوان یک هم‌پیمان مهم و عضوی حیاتی از کشور‌های محور مقاومت در کنار خود داشته باشد، لازم است پیوند‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و نظامی-امنیتی خود را با این کشور تقویت نماید. در غیر این صورت نمی‌توان توقع داشت که این کشور صرفا به واسطه کمک‌های جمهوری اسلامی در زمان مبارزه با داعش، منافع خود را تا ابد نادیده بگیرد و روابط خود را با دیگر کشور‌ها در هماهنگی با منافع جمهوری اسلامی و مصالح محور مقاومت تنظیم نماید.
محمد جواد بیکی، پژوهشگر مطالعات منطقه
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: روابط ایران و سوریه تحولات منطقه غرب آسیا تحولات سوریه سفر رئیسی به سوریه سفر رئیس جمهور به سوریه جمهوری اسلامی ایران الگوی حکومت بین دو کشور نظام سیاسی دولت سوریه تفاوت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۶۶۳۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تنها راه امنیت در منطقه، پایان دادن به فعالیت‌های صهیونیست هاست
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، امیر سعید ایروانی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد روز پنجشنبه به وقت محلی در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد پیرامون: «وضعیت خاورمیانه: (سوریه)» گفت: وضعیت انسانی در سوریه همچنان وخیم است. مردم سوریه از چالش‌های اقتصادی عمیقی رنج می‌برند. بر اساس آخرین گزارش سازمان ملل متحد، ۱۶.۷ میلیون نفر، یعنی نزدیک به ۷۰ درصد جمعیت سوریه، به کمک‌های بشردوستانه فوری نیاز دارند. سطح بودجه فعلی تخصیص‌یافته برای رسیدگی به بحران انسانی در سوریه نگران‌کننده است.
دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل تصریح کرد: گزارش سازمان ملل تاکید می‌کند که برای اجرای کامل طرح واکنش بشردوستانه سوریه در مجموع ۴.۰۷ میلیارد دلار نیاز است. این مبلغ جهت برآورده‌سازی نیاز‌های فوری ۱۰.۸ میلیون فرد آسیب‌پذیر از میان این ۱۶.۷ میلیون نفر، مورد نیاز است.
وی گفت: ارائه کمک‌های فوری بسیار مهم است، با این حال، این یک راه حل پایدار در دراز مدت نیست. تلاش‌ها باید بر بازسازی زیرساخت‌های حیاتی، ایجاد شرایط برای بازگشت امن پناهندگان و آوارگان داخلی و پیشبرد روند سیاسی متمرکز شود.
ایروانی تاکید کرد: متأسفانه ایالات متحده و متحدانش تصمیم گرفته‌اند چشمان خود را بر وضعیت انسانی ببندند و به برنامه سیاسی خود در سوریه ادامه دهند. آنها از تحریم‌ها به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به اهدافی استفاده می‌کنند که از طریق مجاری نظامی یا دیپلماتیک نتوانسته‌اند به آن دست یابند.
سفیر ایران در سازمان ملل ادامه داد: همچنین، آنها تلاش‌های مذبوحانه‌ای مانند سیاسی کردن کمک‌های بشردوستانه و ممانعت از بازگشت آوارگان انجام دادند. چنین اقدامات غیرقانونی تنها می‌تواند به طولانی‌تر شدن بحران و تشدید رنجی که مردم سوریه متحمل شده‌اند کمک کند.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد افزود: جمهوری اسلامی ایران خواستار لغو فوری تحریم‌های یکجانبه است. تداوم چنین اقدامات غیرانسانی حقوق اولیه بشری مردم سوریه را نقض می‌کند، کل جمعیت سوریه را مجازات می‌کند و وضعیت اسفبار آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه را تشدید می‌کند.
ایروانی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران از دولت سوریه به دلیل همکاری با سازمان ملل متحد و سایر نهاد‌های بین‌المللی، که تسهیلات ضروری برای امدادرسانی و کمک به مناطق آسیب‌دیده از بحران را فراهم می‌کند، قدردانی می‌کند. هر مکانیسم کمکی باید با هماهنگی نزدیک با دولت سوریه اجرا شود و نهایت احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه را تضمین کند.
دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل گفت: جمهوری اسلامی ایران بار دیگر حملات تروریستی بزدلانه رژیم اسرائیل در ۱ آوریل ۲۰۲۴ علیه اماکن دیپلماتیک ما در دمشق را به شدت محکوم می‌کند.
ایروانی افزود: رژیم اسرائیل مرتکب نقض آشکار منشور ملل متحد، به‌ویژه ماده ۲ (۴) منشور سازمان ملل متحد، قوانین بین‌المللی، حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه شد. این نقض فاحش نیز نقض مصونیت نمایندگان و اماکن دیپلماتیک و کنسولی بود. ما همچنین اقدامات تجاوزکارانه رژیم تروریستی اسرائیل علیه حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه را که با مصونیت کامل و بدون هیچ واکنشی از سوی شورای امنیت ادامه دارد، به شدت محکوم می‌کنیم.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران متعهد به حل این بحران از طریق راه حل سیاسی است. ایران به حمایت از یک فرآیند سیاسی که به‌صورت واقعی تحت رهبری و مالکیت سوریه و با تسهیل سازمان ملل، و همچنین کمک به مردم و دولت سوریه برای بازگرداندن وحدت و تمامیت ارضی کشورشان، قرار دارد ادامه خواهد داد.
ایروانی تاکید کرد: ما به حمایت خود از تلاش‌های آقای پدرسون، فرستاده ویژه، برای از سرگیری جلسات کمیته قانون اساسی به عنوان مکانیزمی مؤثر برای پیشبرد روند سیاسی ادامه می‌دهیم.
سفیر ایران در سازمان ملل اضافه کرد: احیای تمامیت ارضی سوریه مستلزم تلاش‌های بی‌وقفه برای مبارزه مداوم با تمامی گروه‌های تروریستی است. در این زمینه، جمهوری اسلامی ایران به‌طور کامل از دولت سوریه در تلاش‌های ضد تروریسم حمایت و کمک می‌کند.
وی تاکید کرد: با این حال، ضروری است که حفاظت از غیرنظامیان در طول تلاش‌های ضد تروریسم مورد توجه ویژه قرار گیرد.
ایروانی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران بار دیگر درخواست خود را برای خروج فوری تمامی نیروهای نظامی آمریکا از سوریه که بخش‌هایی از خاک این کشور را اشغال کرده‌اند، تکرار می‌کند. ادامه حضور غیرقانونی نیروهای آمریکایی در سوریه نه تنها حاکمیت و خاک سوریه را نقض می‌کند، بلکه منشأ اصلی بی‌ثباتی وناامنی در این کشور است و تنها فضا را برای گروه‌های تروریستی فراهم می‌کند تا موقعیت خود را مستحکم نموده و جنایات بیشتری مرتکب شوند.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل اضافه کرد: همراه با شرکای خود در فرایند آستانه، جمهوری اسلامی ایران متعهد به کار در جهت عادی‌سازی شرایط به صورت طولانی‌مدت و پایدار در داخل و اطراف سوریه است. همچنین بسیار مهم است که تمام تلاش ممکن را برای تسهیل بازگشت امن و شرافتمندانه آوارگان سوری به وطن خود و رفع نیاز‌های بشردوستانه آنها انجام دهیم.
سفیر ایران در سازمان ملل تاکید کرد: در پایان، تنها راه عملی برای بازگرداندن صلح و امنیت به منطقه این است که شورای امنیت رژیم سرکش اسرائیل را مجبور کند تا فوراً جنگ و نسل‌کشی در غزه را متوقف نموده، آتش‌بس فوری و دائمی برقرار کند و به فعالیت‌های بی‌ثبات کننده‌اش در منطقه پایان دهد.
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان میشوند